249. DİYALOG
TOMBUL BALERİNLER

Baleden vazgeçtiğinizi anlayabilir miyiz bu durumda?

Asla, bale dünyayı algılama şeklim benim ama aynı anda algıladığım bedenimle uyumu yakaladıgım yani "ille de zayıf ille de bir maydanoz suyu iç haşlanmış ıspanak ye" degil yaşam. Hayat yaşama ya değer. Balerin olduğum için ömrümün sonuna dek incecik kalma zorunlulugum yok. Yani yaşama paralel gitmek ve burda mutlulugu bulmak diyelim.

Dünyada başka örnekleri var mıdır, esinlendiğiniz başka projeler oldu mu?

 

Hayır, dünyada ilk benim tamamıyle etkilendiğim kendim…(Gülümseme)

Nasıl geliştirdiğinizi ve tepkileri merak ediyorum?

Tüm izleyenlerden duydugum ilk tepki …Resimlerinizde tüm dansçılar çok mutlu dolayısıyla izlerken çok mutlu olduk …Yüzümüzde kocaman bir gülümseme ….
Bende zamanın değişen değerlerinde bu ağır, kirli ve yorgun dünyada bir susam tanesi mululuk katabilmekten düşündürmekten izleyenleri kendimi şanslı hissediyorum.

Standartların dışında olduğu kesin...

Aslında bu benim dünya görüşüm, dünyayı algılayışım ve dünyaya olan sevgim.
 

27 yıllık bale yaşamınızdan bahsedersek, bu özelliği kazanıncaya dek verdiğiniz emek ve çabanın üstünü çizmiş hissediyor musunuz?
 

 

 

Hissetimiyorum ….Çok severek dans ettim ancak siz ne kadar çok sevseniz de dansçılık belli yaş aralığında sürdürülebiliyor. Yaşam (bedeniniz size) isteklerinizin karşılıgını veremiyor. Yaş almak benim mesleğimde net ortaya çıkıyor. Gönlünüz kalsa da gerçegi kabullenmek kalıyor geriye.

Hikayesini rica edebilir miyim?

Çok sağlam ve dans etmeyi her şeye ragmen seven 3 dansçı ve yaptıkları işten mutlu olan...  Sağlam sözcüğü burda dansçılıklarında ki teknik adına kullanılmıştır.

EK 1: Jean-Georges Noverre (29 April 1727 – 19 October 1810) was a French dancer and balletmaster, and is generally considered the creator of ballet d'action, a precursor of the narrative ballets of the 19th century. His birthday is now observed as International Dance Day.

His first professional appearances occurred as a youth in Paris at the Opéra-Comique, at Fontainebleau, in Berlin before Frederick II and his brother Prince Henry of Prussia, in Dresden and Strasburg. In 1747 he moved to Strasbourg where he remained until 1750 before moving to Lyon. In 1751, he composed his first great work, Les Fêtes Chinoises for Marseilles. The work was revived in Paris in 1754 to great acclaim. In 1755, he was invited by Garrick to London, where he remained for two years.

Between 1758 and 1760 he produced several ballets at Lyon, and published his Lettres sur la danse et les ballets (fr). It is from this period that the revolution in the art of the ballet for which Noverre was responsible can be dated. Prior to Noverre Ballet's were large spectacles that focused mainly on elaborate costumes and scenery and not on the physical and emotional expression of the dancers. He was next engaged by Duke Karl Eugen of Württemberg, and later Austrian Empress Maria Theresa, until 1774. In 1775, he was appointed maître des ballets of the Paris Opera at the request of Queen Marie Antoinette. He returned to Vienna in Spring of 1776 to stage ballets there but in June 1776 he returned again to Paris. He regained this post until the French Revolution reduced him to poverty. He died on 19 October 1810 at Saint-Germain-en-Laye.

Noverre's friends included Voltaire, Mozart, Frederick the Great and David Garrick (who called him "the Shakespeare of the dance"). The ballets of which he was most proud were his La Toilette de Venus, Les Jalousies du sérail, La dour corsaire and Le Jaloux sans rival. Besides the letters, Noverre wrote Observations sur la construction d'une nouvelle salle de l'Opéra (1781); Lettres sur Garrick écrites a Voltaire (1801); and Lettre à un artiste sur les flies publiques (1801).

EK 2: Kısa Bale Tarihi:

Bale ilk olarak İtalya’da rönesans döneminde görülmektedir. Mim sanatçılarının ortaçağ ve Rönesans tiyatro gösterilerinde ve geleneksel halk gösterilerindeki dans adımları bugünkü balenin temellerini oluşturur. O zamanlarda koreografik bir düzeni olmayan bale Dominic de Piacenza ve Antonio Cornazzo’nun ilk koreografik kompozisyon denemeleri ve adımlara isim vermeleriyle gelişmiş, bu noktada Fransızlar çok etkilenmiş ve bunun sonucunda bugünkü ilk bale tohumları 1581’de Catherine de Medici’nin “Beaujoyeux” adlı Le Ballet Comique de la Reine tarafından sahnelenen gösterisiyle atılmıştır.  

Fransa’da Henry IV tarafından desteklenen bale tüm Avrupa’ya, oradan da 16. ve 17.yüzyılın sonlarında da Danimarka ve İsveç’e kadar yayılmıştır. Balenin altın çağı kendisi de iyi bir dansçı olan Louis XIX döneminde başlamıştır. Bu döneme kadar halk tarafından dans edilirken, bu dönemden itibaren profesyonel dansçılar kostüm,maske ve peruklar kullanarak dans etmeye başlamışlardır. 18.yüzyılda bale tamamen kendini opera sanatından soyutlayarak özgür bir sanat formuna kavuşmuştur. Bunun da tohumları George Noverre tarafından atılmış ve bugün sahnede gördüğümüz bale sanatı onun koyduğu kurallar üzerine kurulmuştur. 18.yüzyılın ikinci yarısında Rusya’ya ulaşan bale St.Petersburg da Petipa ve Saint-Leon la hayat bularak gelişmiş ve bugün hala sahnelenen Uyuyan Güzel, Fındıkkıran ve Kuğu Gölü gibi tanınmış eserler buradan tüm dünyaya yayılmıştır.  

Bale, kuralları belli akademik dans (danse d’école) tekniğinin, başka sanatsal ögelerle de birleştirilerek bir sahne gösterisi oluşturacak biçimde sunulmasıdır. Bale terimi, bu akademik dans tekniği için de kullanılır. Bir gösteri sanatı olarak genellikle müzik eşliğinde, dekor ve sahne giysileriyle sunulan, son derece titiz bir dans bale. Bir bale, dans, müzik ve tasarımla dramatik bir öykü anlatabilir ya da hiç bir öykü olmadan yalnızca müziğin dans aracılığıyla bir yorumu biçiminde sunulabilir. Bale, Rönesans saray gösterilerinden ve bunları izleyen Fransız ballet de cour’undan gelişti. Genellikle ilkçağ teması üzerinde müzik eşliğinde şiir okuma, dans, mim, ve şarkıyı çok zengin dekor ve giysilerle birleştiren bu oyunları kral ailesi üyeleri ve soylular sarayda kendileri oynarlardı. 17. yüzyılda görülen gerileme yıllarının ardından dansa çok meraklı olan Fransa kralı XVI. Louis (1638-1715), “dansı yeniden kusursuzluğa kavuşturmak” amacıyla 1661’de Kraliyet Dans Akademisi’ni kurdu. Aynı yıl, dansların perde aralarına serpiştirildiği, sözleri Moliére’in, müziği Jean Baptiste Lully’nin olan ilk comédie-ballet sunuldu. Bu olay Lully’nin opera-ballet’ler yazmasına ve bunlar için gerekli profesyonel dansçıları eğitmek amacıyla Kraliyet Müzik Akademisi’ne (ya da Opera) bağlı bir okul kurulmasına yol açtı. Önceleri bu yeni profesyonel dansçılar soyluların duruş ve davranış biçimlerini taklit etmek üzere eğitiliyorlardı. Lully’nin ve bale ustası Pierre Beauchamps’ın yönlendirmesiyle giderek bir gösteri sanatına dönüştü.  

Bunu izleyen yüzyılda teknik düzeyde büyük gelişmeler görülen baleye, bir sahne sanatı olarak da yeni bir ilgi doğdu. Jean- Georges Noverre’in (1720-1810) Lettres sur la danse et le ballets (1760; Dans ve Baleler Üzerine Mektuplar) adlı yapıtı, ballet d’action (konulu bale) ya da dramatik balenin bütün Avrupada’ki gelişiminde önemli bir rol oynadı. Aynı dönemde besteci Cristoph Gluck’un müziği, opera ve baledeki dansa yepyeni bir canlılık ve oyunculuk anlayışı getirdi. Bu dönemde ayrıca, balede üç genre da (tür) ortaya çıktı. Dansçılar sérieux; demi-caractére ve comiuqe (ya da grotesque) gibi üç farklı teknikte eğitiliyordu. Böylece bale de opera gibi, büyük salonlarda oynanan görkemli bir gösteri durumuna geldi. Birçok opera, ara oyunları olarak sunulan bale divertimento’ları içeriyordu. O dönemin balesi hala aristokrat anlayışları yansıtıyordu. Ama 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başlarında sanayi, toplum, siyaset, ve sanat alanlarında görülen devrimler, balede büyük değişikliklere yola açtı. Özelllikle Fransa’da bale eğitiminde benimsenen üslup ancien régime’in (eski Rejim) ve o dönemdeki sosyete danslarının etkisinden çıktı. 19. yüzyıl başlarının sahne dansı, romantik balenin temsilcileri Marie Taglioni (1804-84) ve Fanny Elssler (1810-84) ile yepyeni bir sanat yönü kazandı. Ayak parmaklarının üzerinde dengeli duruş demek olan Pointe’ın dans terimleri arasına katılmasıyla balerin, kusursuz bir sahne kişisi durumuna geldi. İlk kez profesyonel yazarlar ya da liberettocular bale için senaryolar yazmaya başladılar. Bale tekniğinin Carlo Blasis (1803-78) gibi öğretmenlerce sistemleştirilmesiyle bale dansı, bugün de kabul edilen temel biçimine ulaştı.  

Bununla birlikte 1830-50 arasında romantik baleye duyulan yaygın ilginin ardından bu sanat uluslararası etkileşimden uzak kaldı. Rusya ve Danimarka dışındaki ülkelerde balenin sanatsal düzeyi düştü. August Bournonville (1805-79), Jules Perrot (1810-92) ve Marius Petipa (1818-1910) gibi bale ustaları yeni koreografiler yaptılar. Özellikle de Petipa (1818-1910) gibi bale ustaları yeni koreografiler yaptılar. Özellikle de Petipa, Petersburg’da Tchaikovksky’nin müziğiyle Uyuyan Güzel ve (asistanı Lev İvanov’la (1834-1901) birlikte) Kuğu Gölü gibi, bale repertuvarında bugün hala yerlerini koruyan klasik yapıtlarını sahneleyerek akademik baleyi yeniden doruğa yükseltti.  

20.yüzyılda balenin Batı dünyasında yayılmasında ve beğenilmesinde en önemli rolü Rusya oynadı. Balerin Anna Pavlova (1881-1931) 20 yıl boyunca durmadan dünyayı dolaştı. Yaşamının son 20 yılında Avrupa’da temsil veren Serge Diaghilev’in kurduğu (1872-1929) Rus Balesi adlı toplulukta uygulanan çalışma düzeni koreograf, sahne tasarımcısı ve besteci arasındaki işbirliğini yoğunlaştırdı.  

Hem sanatçıları hem de izleyicileri derinden etkileyen Diaghilev’in bale sanatına yeni bir canlılık ve yeni bir tanıtım getirme çabalarına, onun beş önemli koreografı olan Mikhail Fokine (1880-1942), Vaslav Nijinsky (1888-1950), Leonide Massine (1895-1979), Bronislava Nijinska (1891-1972) ve George Balanchine (1904-83) önemli katkılarda bulundular. Uzun baleler yerlerini tek perdelik balelere bıraktı. Üstelik bale artık öyküsüz olabiliyor ya da çağdaş dünyayı konu alabiliyordu. Dans için yazılmamış müziklerle, alışılmamış ritmler ve sokak gürültüleri içeren partisyonlarla da bale sergilenebiliyordu. Diaghilev’in ölümünden ve ardından başka Rus Baleleri’nin ortaya çıkışından sonra bale kurma yolunda Batı’da yeni adımlar atıldı. Bu sanata ulusal kimlik ve Akademik bir disiplin kazandırmayı amaçlayan yeni okullar ve topluluklar ortaya çıktı. 1931’de İngiltere’de Vic Wells, (sonradan Sadler’s Wells, daha sonra da Kraliyet Balesi) kuruldu. Ninettede Valois’nın (d: 1898) yönetici, Sir Frederick Ashton’ın da (d: 1906) sürekli koreograf olarak yer aldığı bu topluluk, kısa zamanda ülke çapında önem kazandı. ABD’de yönetici Lincoln Kirstein (d: 1907) ve koreograf Balanchine’in 1934’te kurdukları ona bağlı New York Kent Balesi de benzer bir saygınlık kazandı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra yurt dışı turnelerine çıkan Danimarka Kraliyet Balesi ile özellikle Leningrad’ın Kirov ve Moskova’nın Bolshoy baleleri, dünya kamuoyunda çok büyük etki uyandırdılar. Bugün her kıtada ve çoğu ülkede bale toplulukları ve okulları vardır. Bale sanatı Diaglilev zamanındakinden çok daha karmaşıklaşmış ve çeşitlenmiştir. Danse d’école’e her tür dans üslubu girmiş, öteki sanatlarla bale arasında çeşitli ilişkiler oluşmuştur. Klasik müzik yerine popüler müzikten ya da sessizlikten yararlanılan, giysilerin en aza indirgendiği ya da çalışma giysilerinin kullanıldığı, dansın kendisi dışında başka bir konusu olmayan baleler, günümüzde bu sanatta görülen yeni eğilimler arasındadır.