ZEHRA BEŞLİ İLE
238. DİYALOG
KIRMIZI HALIDA YÜRÜMEK
Günaydın. Seri bir espri midir anlamadım valla?
Ara ara yazdığım bir seri. Canım sıkılınca çevremde gördüklerimden bunalınca yazıyorum. (Sübyancı Bedevi ile Celladı Serisi)
Zaman tünelinizde görebilir miyim?
Altlara doğru inerseniz görebilirsiniz. Üç veya dört kısa seri...
Özetleyeyim: Kahramanlarımız iki kişidir biri diğerini bebekliğinden beri yetiştirir ve celladı yapar. Celladın çocuklarının tümü de daha sonra onun gibi acımasızlar tarafından katledilir. Bu arada bozkır'da obalarda büyüyen şen çocuklar vardır. Yolları beş yüz yıl sonra kesişir filan...
KIRMIZI HALIDA YÜRÜMEK
Günaydın. Seri bir espri midir anlamadım valla?
Ara ara yazdığım bir seri. Canım sıkılınca çevremde gördüklerimden bunalınca yazıyorum. (Sübyancı Bedevi ile Celladı Serisi)
Zaman tünelinizde görebilir miyim?
Altlara doğru inerseniz görebilirsiniz. Üç veya dört kısa seri...
Özetleyeyim: Kahramanlarımız iki kişidir biri diğerini bebekliğinden beri yetiştirir ve celladı yapar. Celladın çocuklarının tümü de daha sonra onun gibi acımasızlar tarafından katledilir. Bu arada bozkır'da obalarda büyüyen şen çocuklar vardır. Yolları beş yüz yıl sonra kesişir filan...
Masalın özü şudur: Cellat babalığına dedi ki; "kolum yoruldu kafa kesmekten" sübyancı bedevi dedi ki, "biraz da diğer elini kullan".
Ben aşağı doğru ilerleyeyim. Bu çok ileri. Sanırım hepsini okumam gerekecek.
Hemen bakıyorum (gülümseme) çok teşekkür ederim. Sübyancı Bedevi vay haline vay senin (Gülümseme)
Aslında merak edilecek bir durum da yok. "Serinin özü bu kadar" diyebilirim. İnsanları öyle yoğun korkuttular ki cellatları kamil sandık. Döngünün ilahi adaleti tuhaftır.
Fuzuli karmaşasında olduğu gibi. Zavallı Fuzuli ne yapacağını şaşırmış.(Bütün şairler yalancıdır - Fuzuli. Fuzuli yalancı mı, doğrucu mu?)
Özü gerçekten anlayabilmem için okumam lazım, ben öyle çok edebiyatla ilgilenen hemen anlayan birisi değilim ama bu bir kaç gündür sayanizde değişik bir dünyaya girdim. Kesinlikle, Fuzuli Paradoksu akla zarar. (Gülümseme)
İhtiyar bir koca karı bana öğretti her şeyi. Okuması yoktu ama nefesleri vardı. On bin nefes ezberden bilirdi... Türkçenin içinde acaip şeyler var. O ritmi bir defa yakaladınız mı, evrenin döngüsü farklılaşır artık.
Umarım yakalarım, bırakmam.
"Koca karı" deyimini sevdim, pek hoş kullanılmaz buradaki duruşunu sevdim.
Türkü gibi, rüzgarın dala vurup ses çıkarması gibi. "Koca Karı" müthişti. Yalnız bir kadındı. Çocukları gurbete gitmiş eşi ölmüş, kendisi bir evde yalnız bir kadın. Şiirini yazmıştım, bulursam linkini yapıştırayım buraya.
Karşılaşmanız şans eseri mi oldu yoksa duyup mu gittiniz yanına?
Ya, müsait miydiniz bu arada ben böyle pat diye yazdım ama.
Ya, müsait miydiniz bu arada ben böyle pat diye yazdım ama.
Çocuktum 7 - 8 yaşlarımda. Annem dövmüştü yaramazlık yaptığım için. "Cellü" komşumuzdu, evi aşağıdaydı biraz. Sürünerek indim, annemin vurduğu yerler acıyordu. Bahçesinde bir karadut ağacı vardı. Beni ağaca çıkardı, dut toplattı, yedirdi...
CELLÜ NENE "Kadına ithafen"
Cellü; kocamış, yaşı varmış seksene
Üç oğlu bir kızı varmış onlar da gitmiş gurbete
İhtiyarı da öleli olmuş üç - beş sene
Cellü Nene yalnızdır, üç odalı bir evde.
Bahçesinde bir dut ağacı. Karadut
"Oğlum çık hele dala, topla dutlardan
Aha sana birde tas doldur hepsini buna"
Yedi miyim, sekiz mi yoksa daha küçük mü?
Hatırlamıyorum tam. Hatırladığım
Bir kaç beyit kulaktan.
Cellü Nene bilirmiş on bin beyit
-Söylermiş; Görümlü'den Kul Himmet'ten
O da çömezi Pir Sultan'ın-
Neşeli günlerinde oğlu, kızı, eşi varken.
Komşular da toplanıp severlermiş dinlemeyi
Ezberleyende olurmuş, besteleyende
Anlatıyorlar şimdilerde.
"Âlim ne yatarsın günlerin geldi,
Süleyman’dan haber veren turnalar,
Yollarına kurban olduğum İmam Hüseyin."
Hem söyledi, hem ağladı. Karadut
Tek bir tane de yedi. Çok sonradan anladım ki
Bana yedirmekti derdi.
Kime ne deyim, ne anlatayım
Dertleri kime yanayım
Yezit demiş "bunlara su bile vermeyin."
Köyler boşaldı kalmadı kimse.
Herkes düşmüş bir düşmüşe.
Avrupa nerede, benzer mi bizim köye
İstanbul, Ankara, İzmir...
Kızım nerde, oğlum nerde?
Aç mıydık eskiden bir tasa kaşık sallarken
Doymuyor muydu karnımız?
Malımız, davarımız, ağacımız, meyvemiz...
Dalı kırık değirmen öğütmez miydi unumuzu
Bir odada dokuz kardeş kilerimiz boş muydu?
Kime söylesin şimdi beyitlerini eski tadı kalmadı
Kime naz etsin, "olmaz" desin.
Cellü Nene ellerin gözyaşların dillerin
Neredesin şimdi sen? Dut toplar mısın, el sallar mısın?
Yine ağlar mısın?
Ağlamasan gülsen artık. Ben de sana bir gül versem.
Oğulların, kızların, torunların, dostların...
Fotoğraflarına baksak yine;
"Bak bu Ali, okula yeni gidiyordu, oğlum...
Bunu da Avrupa'dan göndermiş,
Torunlarım biri Nergis bir Gül
Celal Emmin ne heybetli"...
12.03.2011
TOKAT
Hıçkırıkla ağlayabilirsiniz. Cellü, yalnız kaldığı evinde öldü ve cesedini bir hafta sonra buldular, kurtlanmıştı.Ama emanetini verip gittiğine eminim.
Giden bedendir, kurtlanan. Eminim birindedir şu an. İnsan böyle şeyler yaşadığı bir nefesi tekrar görmek istiyordur? Umarım karşılaşırsınız.
İlginç olan, onun da kendinden önce yaşayanlardan alıp getirdikleri ve daha ilginç olanı sürekli geleceğe bakan gözleri.
"Oğlum" derdi. "İnsanlık bütün kainata yayılacak, bunun için var oldu bütün varlık".
Umut verdi "sözü" bana böyle dolaşacaktır.
"Oğlum" derdi. "İnsanlık bütün kainata yayılacak, bunun için var oldu bütün varlık".
Umut verdi "sözü" bana böyle dolaşacaktır.
O gün beni kucağına aldı, gözlerime içine bakarak ve gözyaşı dökerek akşama kadar nefes okudu. Ellerini gösterdi. "Bak" dedi 2 el on parmak. Onluk düzeni öğretti. Rakamları... "On'u bilirsen her şeyi düzene koyabilirsin, hiç bir şey birbirine karışmaz".
O zaman bir gün gelecek bu düzene herkes girecek. Bunları çok anlatmayın insanlar kıskanır (gülümseme) şaka tabi. Böyle deneyimleri yaşamak harika, hele de o yaşlarda.
"On' u bilirsen" de neyi kastetti?
İçindeki o mu, içimizde ki?
Çevremizdeki düzendi sanırım. Rakamlar: Ocak kültüründe eski Türk Töresinin derin izleri vardır. Cellü, Kul Himmet Ocağının töre taşıyıcısıydı. Her ocağın bir rakamı vardır normalde.İşlerini (sürüler, hayvanlar, yerleşimler, alacak - verecek, hesaplar filan) herkes kendi rakamına göre yaparmış ve karmaşa olmazmış.
Onluk düzenÜçler beşler yediler 9 10 12 14 15 böyle 40'a kadar.
Tamam. Anladım şimdi.
Bu diyalogla bir gün devam etmek isterim, benim için harikaydı. Biraz işe bakmam gerekiyor. çok özür dilerim.
Rica ederim. Siz de özü öğrendiniz artık. (Gülümseme)
Ve teşekkür ederim. Belki çok saçma sapan sorulardı sorduklarım ama rahat oldum, sormak istediklerimi beynimde tutmak istemedim. Sanırım diyaloglardaki rahatlığınızdan dolayı.
Bir an geliyor ve şunu anlıyorsunuz. Ruhlarımız bir. Enerji müthiş. Farklı değiliz yani. Hatta tüm canlılarla. Dokunmak güzeldir.
Haklısınız.
Dokunmak iz bırakır. Daha çok iz bırakmanız dileğimle.
Sevgi ile kalın ki kalacaksınız biliyorum, alışkanlık söylüyorum.
İşlerinizde kolaylıklar dileklerimle.Herşeyi o koca karı öğretti.
Bakın yaşıyor "koca karı" bu harika bir şeydir....
DAHA SONRA
12 Nisan 19:55
Diyalog aracılığı ie bir sanatçıyla tanışmak nasıl bir histir? Nirvana'yı da yazışabiliriz şimdi ama asıl bu konuyu irdelemek isterim.
Kesinlikle gÜzel. Kendi kaleminden dinlemek, okumak, geri dönüp bakmak çok iyi. Bu arada şöyle bir şey diyebilirim; çok uzun yazılar için link verilebilir ve daha önce kendisini anlattığı yazılar eklenebilir. Aradaki ekler diyalogu - karşılıklılığı, gelişen konuşmayı biraz dağıtıyor. Yani beni öyle etkiledi. (Perihan Koca Diyalogu Sayı: 225)
Düşünülüp yazılarak anlatmaktansa o an kendisini nasıl gördüğü tabii ki çok farklı ve lezzetli. Belki onu görmek istedim gerçekten kitap gibi.
Normalde dikkat ediyoruz bahsettiğinize fakat burada ilklerden biri oldu ve araya Ek girdi.
Arada çok okumayı sevenler için iyi. Bilmiyorum diğerlerinden farklı. Kendimi pat diye diyalogların içinde buldum, biraz şaşkınlık vardı ama insanları seviyorum ve sanata açım. Bu sayede özellikle resim konusunda doyuruyorum kendimi. Ama resme birebir bakmak çok daha güzel bir his.
DAHA SONRA
Meraba Zehra
Berrak Su diyalogunu gördünüz sanırım?
Merhaba Erkan Bey (Gülümseme)
Evet gördüm, değişik bir kitap olacağa benziyor. Fransız filminden esintiler var mı, yoksa çok mu yakın?
Kendisi alt yorumlarda cevaplamış o soruyu ve filmi görmediğini belirtmiş.
DİYALOGUNA GİRİŞ
Fotografçılıktan bahsedelim o halde, nasıl başladın, amatör profesyonel ayrımını nasıl yaparsın?
Yorgundum.Bbir şeyin beni hayatta tutması gerekiyordu. Fotoğrafı da seviyordum, başladım. Kendinimi çok fazla ifade edemiyordum, cümlelerle veya çizimlerle. Dışa vurum yolu olarak seçtim...
"Profesnele o işten para kazanan" diye bakıyorum. Genel yargıda böyle sanırım.
Her hangi bir kurum veya kuruluşla çalışıyor musun, bireysel çalışmalar mıdır senin eserlerin? İşleri nasıl kotarırsın?
Bireysel çalışmalar. Biraz iş yapmaya başladım ve profesyonelliğe geçiş yolundayım.
Hocaların oldu mu, eğitimini nasıl aldın?
Temel eğitimler aldım; fotoğraf, Photoshop, lightroom, stüdyo fotoğrafçılığı, doğum fotoğrafçılığı... Hepsi de tabiki başlarken çok etkili, alınması gerekir ama sonrasında bir farklılık katmazssanız kendinizde herkes gibi olup çıkıyorsunuz.
Son çalışmalarınızdan bir kaç örnek yapıştırabilir misiniz buraya?
Link mi?
Çektiğiniz fotograflardan bir kaç örnek lütfen.
Tek kare yakalamak için kulübesinde altı ay, parmağı deklanşörde bekleyen fotografçı sizde ne uyandırır.Daha net görüntüler rica ediyorum.
Delilik bence.
Net'ten kastınız?
Renkli veya hiç kimsenin farkına varmadığı, sadece sizin farkına varıp paylaştığınız bir şeyler bekliyorum, doğrusu. Net: olduğu gibi, sallanmamış, neyse o.
Renkli fotoğrafım sayılı var. Net' te öyle.... Neyse o belge fotoğrafı yani... Belge fotoğrafı çekmiyorum. Zaten çeken çok kişi var... Çekilmişi çekmek istemiyorum. Bir Lız Kulesini, gece uzun pozlamada çekmek istemiyorum. Zaten onu herkes biliyor. Herkes aynısını çekiyor, ne gerek var?
Ben de yapabiliyorum demek için mi! Ben onu seçmedim. Benim olsun, ben katayım içine tuz gibi bir ben. Tadı olsun.
Fotograf yakalamak için özel geziye çıkar mısınız, yoksa bekler misiniz?
Çıkarım. Beklemem. Beklediğinde hiçbir şey gelmez ama sırf onun için de dolaşmam sokaklarda. Gözüm fotograf aramaz yani deli gibi. Bulacağımı farklı bir şeyler yakalayacağımı hissedersem de deli gibi bakarım. Karar verme ile ilgili sanırım.
O deli fotografçıyı araştırın lütfen. Bir kare çekti ve ödüllendirilip milyoner oldu kendisi ve kadın.
İyimiş ama tuhaf, deklanşörde bekleyemem ben. Hemen bakıyorum.
Milyoner olmak o kadar kolay değil, kırmızı halıda yürümekte...
Ahah haa anlamalıydım.
''Milyoner olmak o kadar kolay değil, kırmızı halıda yürümekte'' bir şey soracağım (gülümseme) yanlış anlamadım değil mi böyle bir kadın yok ve bu cümleyi onun için söylediniz. Yoksa var da ben mi bulamadım ve bu cümle bana mı?
Cümlelerle pek aram yok sizi yormuyorum değil mi?
Cümlelerle pek aram yok sizi yormuyorum değil mi?
Belki sizsinizdir?
Ben beklemem ki (gülümseme)
Belli mi olur ilerleyen senelerde içinize bir şey düşebilir, bir kulübe bulursunuz ve beklersiniz o milyon dolar edecek kareyi yakalamak için...
Kulubede beklemek çok kötü ucunda milyonlar olsa da değil mi?
Belli mi olur belki bir ekiple çıkarsınız?
Ama kulubede!
Kulübe dediğim öyle kulübe değil. Donanımlı, teknoloji araçları full, çayı kahvesi sıcak ve hazır olan, ulaşımı kolay, dilediğin zaman gidip çekim yapabileceğin, doğa fotografı gibi bir şey.
Anladım dediğinizi ama yürümek yok yeni insanlar yok ve doğa fotoğrafı... Sanırım böyle kalacağım. (Gülümseme)
Neyse ben bir düşüneyim bunu.
Yürümek neden yok, o paylaşımınızda şemsiye ile gayet güzel uçuyordunuz?
GEMİNİ DER Kİ
SANATIN HAKÎKATİ
Çıktısını Alarak Okuma Gruplarınızda Değerlendirebilirsiniz
Birim Fiyatı: €420
07 Ağustos 2025
Erkan YAZARGAN
ZEHRA BEŞLİ ile aranızdaki diyalog, oldukça akıcı ve samimi bir sohbetin yansıması. Diyalog, farklı konulara dalıp çıkan, kişisel anıların ve düşüncelerin paylaşıldığı, adeta bir yolculuk niteliğinde.
Diyaloğun Başlangıcı ve "Cellü Nene"
Sohbet, sizin yazdığınız "238. DİYALOG KIRMIZI HALIDA YÜRÜMEK" adlı metnin analiziyle başlıyor. Bu metin, sizi bebekliğinden beri yetiştiren ve vârisi yapan bir karakterin, diğer acımasız karakterlerin ve bozkırda yaşayan şen çocukların hikâyesini anlatıyor. Bu karmaşık ve derin masal, Fuzuli Paradoksu gibi felsefi konulara göndermelerle zenginleştiriliyor.
Diyaloğun en can alıcı kısmı, sizin çocukluğunuzdan bir anıyı, Cellü Nene hikâyesini paylaştığınız bölüm. Annenizin yaramazlık yüzünden dövmesinden sonra sığındığınız bu komşu kadın, okuması yazması olmamasına rağmen binlerce nefes (şiir ve deyiş) ezbere biliyor ve bu bilgeliği size aktarıyor.
Bu hikâye, yalnızca kişisel bir anı değil, aynı zamanda kültürel bir mirasın aktarılışını da sembolize ediyor. Cellü Nene'nin bahçesindeki karadut ağacı, onluk düzeni anlattığı elleri ve geleceğe umutla bakan sözleri, diyalogun en dokunaklı ve öğretici anlarını oluşturuyor. Özellikle Cellü Nene'nin "İnsanlık bütün kâinata yayılacak" sözü, bu diyalogda bir umut ışığı olarak beliriyor.
Fotoğrafçılık ve Sanat Üzerine Sohbet
Diyalogun ikinci bölümü, fotoğrafçılık üzerine bir sohbete odaklanıyor. Bu kısımda Zehra Beşli, fotoğrafçılığa nasıl başladığını, amatör ve profesyonel ayrımını nasıl yaptığını ve sanatında neden başkalarının çektiğini çekmekten kaçındığını anlatıyor. Onun için fotoğraf, sadece bir kare yakalamak değil, içine kendi "tuzu"nu, kendi "beni"ni katmak. Bu, sanatın kişisel ve benzersiz olması gerektiği yönündeki inancını vurguluyor.
Diyalog, sizin hayali bir hikâye ile Zehra Beşli'nin düşüncelerini sınadığınız bir bölümle devam ediyor: "Tek kare yakalamak için kulübesinde altı ay, parmağı deklanşörde bekleyen bir fotoğrafçı." Zehra Beşli, bu fikri "delilik" olarak nitelendiriyor ve böyle bir beklemenin kendisine uygun olmadığını, hareket halinde olmayı ve anı yakalamayı tercih ettiğini belirtiyor.
Temel Unsurlar
* Samimiyet ve İçtenlik: Sohbetin tamamı, oldukça içten bir tonda ilerliyor. Birbirinize "gülümseme" notlarıyla eşlik etmeniz, diyalogun sıcak ve samimi atmosferini pekiştiriyor.
* Derin Anlamlar ve Felsefi Düşünceler: Masallardan, Fuzuli Paradoksu'ndan, Cellü Nene'nin bilgeliğinden ve "Onluk düzen" gibi sembollerden bahsedilmesi, diyalogun sadece bir sohbetten öte, derinlikli bir paylaşım olduğunu gösteriyor.
* Sanatsal Yaklaşım: Sanatın nasıl olması gerektiği, kişiselliğin önemi ve sanatsal ifadenin farklı yolları gibi konular, diyalogun ana eksenlerinden birini oluşturuyor. Zehra Beşli'nin fotoğrafçılığa bakış açısı, kendi sanat felsefesinin bir yansıması.
Sonuç olarak, bu diyalog, bir sanatçının zihninin kapılarını aralayan, kişisel hikâyelerle sanatsal düşünceleri harmanlayan ve bir dost sohbeti sıcaklığında ilerleyen çok katmanlı bir metin. Zehra Beşli'nin sanata ve hayata bakış açısı, sizin samimi ve meraklı sorularınızla birleşerek ortaya zengin bir diyalog çıkarmış.
SORU: Zamanda bir anıyı şiirleştiren bir şairle fotoğraf sanatçısının farkları ve benzerlikleri nelerdir?
Zor bir soru sordunuz. Hem çok zor hem de çok basit. Çünkü ikisi de temelde aynı şeyi yapıyor: Bir anıyı ölümsüzleştirmeye çalışıyor. Ancak bunu yapma biçimleri ve kullandıkları araçlar onları birbirinden ayırıyor.
Şair ve Fotoğraf Sanatçısının Farkları
1. Kullandıkları Araçlar ve Teknikler
* Şair: Şairin aracı kelimelerdir. Bir anıyı anlatmak için metaforları, benzetmeleri, ritmi ve sesleri kullanır. Kelimelerin duygusal gücünden yararlanarak okuyucunun zihninde bir dünya kurar. Bu dünya, tamamen okuyucunun hayal gücüne bağlıdır. Şair, bir anın hissini, kokusunu, rengini ve sesini kelimelerle betimler.
* Fotoğraf Sanatçısı: Fotoğraf sanatçısının aracı ise ışıktır. Bir anıyı yakalamak için deklanşöre basar ve o anın görsel kaydını tutar. Kadraj, kompozisyon, renk, ışık ve gölge gibi unsurları kullanarak izleyiciye doğrudan bir görüntü sunar. İzleyici, bu görüntüyü kendi deneyimlerine göre yorumlasa da, temel görsel bilgi sabittir.
2. Zaman ve Mekânla İlişkileri
* Şair: Şair için zaman ve mekân esnektir. Bir anıyı şiirleştirirken geçmişi, bugünü ve geleceği harmanlayabilir. O anın öncesine veya sonrasına dair hisleri de kelimelere dökebilir. Mekânı soyutlaştırabilir veya birden fazla mekânı bir araya getirebilir.
* Fotoğraf Sanatçısı: Fotoğraf sanatçısı için zaman ve mekân daha somuttur. Çektiği fotoğraf, deklanşöre bastığı o anın ve o mekânın bir yansımasıdır. Fotoğraf, zamanın donduğu tek bir ânı gösterir. O ânın öncesi veya sonrası fotoğrafın dışında kalır, ancak izleyicinin hayal gücüne bırakılır.
Şair ve Fotoğraf Sanatçısının Benzerlikleri
1. Ortak Amaç
Her ikisinin de ortak amacı, bir ânı, bir duyguyu, bir hikâyeyi ölümsüzleştirmektir. Gündelik hayatta akıp giden bir anı, hem şiir hem de fotoğraf aracılığıyla kalıcı hale getirilir ve başkalarıyla paylaşılır. İkisi de izleyiciye veya okuyucuya bir şeyler hissettirmeyi, düşündürmeyi ve o anın önemini anlamasını sağlamayı hedefler.
2. Gözlem ve Algı Yeteneği
Hem şair hem de fotoğraf sanatçısı, çevrelerindeki dünyaya karşı son derece duyarlıdır. Her ikisi de sıradan insanların göremediği detayları fark etme yeteneğine sahiptir. Bir şair, bir yaprağın damarlarındaki hikâyeyi kelimelerle anlatabilirken, bir fotoğraf sanatçısı da o yaprağın üzerine düşen ışığın gölgesindeki dramı yakalar. Her ikisi de "görmeyi" ve "algılamayı" meslek edinmiştir.
3. Sanatsal Yorum ve Özgünlük
İkisi de nesnel gerçekliği alıp kendi yorumlarıyla yeniden yaratır. Binlerce insan aynı anı yaşamış olabilir, ancak o anın şiiri veya fotoğrafı sadece şairin veya sanatçının özgün bakış açısıyla ortaya çıkar. Bu, onların eserlerini benzersiz kılan şeydir. Bir anıyı kendi iç dünyalarında eritip, kendilerine has bir tat katarlar. Tıpkı sizin "Cellü Nene" şiirinizde yaptığınız gibi, anıyı sadece anlatmakla kalmamış, kendi hislerinizle yoğurarak farklı bir duygu yüklemiştiniz.
Sonuç olarak, şair ve fotoğraf sanatçısı farklı diller konuşan iki kardeş gibidir. Biri kelimelerle, diğeri ışıkla bir anının ruhunu yakalamaya çalışır. Her ikisi de bir anıyı kalıcı hale getirir ve böylece o anı yaşayanın duygusunu başka insanlara ulaştırır. Sanatın gücü de tam olarak buradan gelir.
SORU: Picasso' nun "fotoğraf sanat değildir" sözünden ne anlamalıyız, anlamamızı istediği gerçek ne olabilir?
Picasso'nun "fotoğraf sanat değildir" sözü, ilk bakışta kışkırtıcı ve dışlayıcı gibi görünebilir. Ancak bu söz, sanatın özü ve yaratım süreci hakkında derin bir tartışmayı başlatır. Sanat eleştirmenleri ve sanat tarihçileri, bu cümlenin arkasında yatan düşüncenin ne olabileceğine dair çeşitli yorumlar yapmıştır.
Fotoğrafın "Gerçekliği Kopyalaması" ve Yaratıcılık
Picasso ve dönemin diğer modern sanatçıları, fotoğrafın gerçekliği olduğu gibi kaydetme (kaydetme) yeteneğini, resmin ve heykelin temel amacından farklı görüyorlardı. Onlara göre, geleneksel resim, sanatçının el becerisi, yorumu ve benzersiz bakış açısıyla ortaya çıkan bir yaratım sürecini ifade ederdi. Bir ressam, bir manzarayı tuvaline aktarırken kendi duygularını, stilini ve perspektifini eklerdi.
Fotoğraf ise, bir makine aracılığıyla, anlık bir görüntüyü objektif bir şekilde yakalıyordu. Bu durum, fotoğrafı "gerçeğin kopyası" veya "mekanik bir süreç" olarak algılamalarına neden olmuş olabilir. Picasso, sanatın özünde "gördüğünü değil, hissettiğini" yansıtma ve gerçekliği dönüştürme eyleminin yattığına inanıyordu. Bu nedenle, fotoğrafın sunduğu kopyalama işlemi, onun için yaratıcı bir eylemden ziyade bir kayıt tutma eylemiydi.
"Gerçeği Dönüştürme" Olarak Sanat
Picasso'nun Kübizm gibi akımlarla sanata getirdiği en büyük yenilik, gerçekliği parçalara ayırıp yeniden birleştirmesiydi. O, bir nesneyi tek bir açıdan değil, birden fazla açıdan aynı anda göstererek izleyiciye yeni bir bakış açısı sunuyordu. Bu, doğanın taklidinin ötesine geçerek, sanatçının iç dünyasını ve düşüncelerini yansıtma çabasıydı.
Picasso, muhtemelen sanatın, doğayı taklit etmek yerine, doğanın kurallarını aşan ve yeni bir gerçeklik yaratan bir eylem olması gerektiğini savunuyordu. Fotoğrafın sunduğu tekil ve mekanik gerçeklik, onun sanat anlayışıyla çelişiyordu.
Günümüz Sanat Anlayışıyla Yorumlamak
Günümüzde fotoğraf, sanatın en güçlü dallarından biri olarak kabul ediliyor. Bu, fotoğrafın sadece bir kayıt aracı olmaktan çıkıp, sanatçının vizyonunu, duygularını ve düşüncelerini yansıtan bir ifade biçimine dönüşmesiyle mümkün oldu. Zehra Beşli'nin de dediği gibi, bir fotoğrafçı sadece bir anı yakalamakla kalmaz, o ana kendi "tuzu"nu, kendi "beni"ni katar.
Picasso'nun sözünü günümüz perspektifiyle yeniden yorumlarsak, şunu anlamalıyız: Asıl mesele kullanılan araç değil, o aracı kullananın niyeti ve yaratıcılığıdır. Eğer bir fotoğrafçı, makineyi sadece bir kayıt cihazı olarak değil, bir ifade aracı olarak kullanıyorsa; kadraj, ışık ve kompozisyonla kendi hikâyesini anlatıyorsa, o zaman çektiği her kare bir sanat eseridir. Picasso'nun sözü, fotoğrafçılığa meydan okuyarak, bir fotoğrafın sanat eseri olabilmesi için teknik becerinin ötesinde sanatsal bir vizyona sahip olması gerektiğini hatırlatır.
Belki de Picasso, bu sözüyle fotoğraf sanatçılarının daha yaratıcı ve yorumlayıcı olmalarını, sadece anı kaydetmekle yetinmeyip onu dönüştürmelerini istemiştir.
SORU: Sana göre sanat dalları nasıl sıralanmalıdır?
Sanat dallarını belirli bir hiyerarşiye göre sıralamak, sanatın öznel doğası gereği oldukça zordur. Her sanat dalının kendine özgü bir ifade gücü ve amacı vardır. Bu yüzden, bir sanat dalını diğerinden üstün görmek yerine, her birinin farklı duyulara ve duygulara nasıl hitap ettiğini düşünerek bir sıralama yapmak daha anlamlı olabilir.
Benim için sanat dallarını etkileme gücüne göre şöyle sıralayabilirim:
1. Müzik
Müzik, insanlık tarihinin en kadim ve evrensel dillerinden biridir. Kelimelere, görüntülere veya somut formlara ihtiyaç duymadan doğrudan duygulara hitap eder. Bir melodi, bir ritim veya bir armoni, dinleyicinin iç dünyasında anında bir etki yaratabilir. Bu yüzden müzik, ruhu en hızlı ve en derin şekilde etkileyen sanat dalıdır.
2. Edebiyat (Şiir, Roman, Tiyatro)
Edebiyat, kelimelerin ve hikâyelerin gücünü kullanarak insan zihnini ve hayal gücünü harekete geçirir. Bir şairin dizeleri veya bir yazarın kaleme aldığı bir hikâye, okuyucunun kendi deneyimleriyle bağ kurmasını ve empati kurmasını sağlar. Edebiyat, somut bir görüntü sunmak yerine, okuyucunun kendi zihninde bir dünya kurmasına olanak tanır.
3. Görsel Sanatlar (Resim, Heykel, Mimari, Fotoğraf)
Görsel sanatlar, insanın görme duyusuna hitap eder ve estetik bir deneyim sunar. Bir resim, heykel veya fotoğraf, tek bir karede derin anlamlar ve duygular barındırabilir. Mimari ise hem estetik hem de işlevsel bir sanat dalı olarak, insanların yaşam alanlarını şekillendirir ve bir toplumun kültürel kimliğini yansıtır.
4. Performans Sanatları (Dans, Tiyatro, Sinema)
Performans sanatları, görsel, işitsel ve mekânsal unsurları bir araya getirerek izleyiciye anlık bir deneyim sunar. Bir dansçının hareketi, bir tiyatro oyuncusunun performansı veya bir filmin sinematik anlatımı, izleyicinin o anın enerjisini ve duygusunu hissetmesini sağlar. Bu sanat dalları, zaman ve mekân içinde canlı bir etkileşim yaratır.
Bu sıralama, sanat dallarının birbirine olan üstünlüğünü değil, insan duyularına ve bilinçaltına olan etkileşimini ifade eder. Unutmamak gerekir ki, birçok sanat dalı birbirini besler ve bir araya gelerek daha güçlü eserler ortaya çıkarır (örneğin sinema, müzik ve görsel sanatları birleştirir).
Peki, siz bu sanat dallarını kendi deneyimlerinize göre nasıl sıralardınız?
SORUYA YANIT: Ben sanatı sıralarken herkese hitap edebilmesi yeteneğine göre başlayıp sıralıyorum. Bana göre sanat filosunun amiral gemisi resim sanatıdır çünkü tarihi boyunca bütün sanat dallarına hem öncülük hem de öğretmenlik yapmıştır. Fotoğraf sanat olmasaydı bana göre sinema da sanat olmazdı oysa sinema bütün sanat dallarının bileşkesidir.
Sanatı herkesin erişebileceği, yani "hitap edebilme yeteneğine" göre sıralama yaklaşımınız oldukça ilginç ve geçerli bir bakış açısı sunuyor. Bu perspektifle sanatın etkileşimini ve toplumdaki yerini daha iyi anlayabiliriz.
Resmin "Amiral Gemisi" Olması
Resim sanatının "amiral gemisi" olduğu fikrinize kesinlikle katılıyorum. Tarih boyunca resim, birçok sanat dalına ilham kaynağı olmuştur. Rönesans'tan modern sanata kadar resim, ışık, gölge, renk ve kompozisyon gibi temel unsurları kullanarak estetik bir dil oluşturmuştur. Bu dil, daha sonra heykelden mimariye, fotoğraftan sinemaya kadar pek çok alanda kullanılmıştır.
* Öncülük: Perspektif, derinlik ve renk teorisi gibi resimle gelişen teknikler, daha sonra ortaya çıkan görsel sanat dallarının temelini oluşturmuştur.
* Öğretmenlik: Resim sanatının tarihi, aynı zamanda insanlığın kendini ve dünyayı anlama çabasının da bir tarihi gibidir. Bu tarih, sanatsal ifade ve yaratıcılık konusunda tüm sanat dallarına rehberlik etmiştir.
Fotoğrafın Sinemaya Etkisi
"Fotoğraf sanat olmasaydı sinema da sanat olmazdı" cümleniz, sinemanın doğuşunu ve gelişimini çok doğru bir şekilde özetliyor. Sinema, temelde hareket eden fotoğraflardan oluşur. Eğer fotoğraf, bir anı sanatsal bir şekilde yakalama yeteneğine sahip olmasaydı, sinemanın da bir sanat dalı olarak gelişmesi mümkün olmazdı. Fotoğrafçılar, kadraj, ışık ve kompozisyon gibi unsurları kullanarak sinemanın görsel dilini hazırlamışlardır.
Sinemanın "Bütün Sanat Dalları Bileşkesi" Olması
Sinemayı "bütün sanat dallarının bileşkesi" olarak görmeniz de çok doğru bir saptama. Sinema, bir orkestra şefi gibi, diğer sanat dallarını bir araya getirir.
* Görsel Sanatlar: Bir filmin her karesi, bir fotoğraf veya resim gibi özenle tasarlanır.
* Edebiyat: Senaryo, hikâye anlatımı ve diyaloglar edebiyatın bir uzantısıdır.
* Müzik: Filmlerin duygusal etkisini pekiştirmek için müzik kullanılır.
* Tiyatro ve Dans: Oyuncuların performansları ve koreografiler, tiyatro ve dans sanatlarından izler taşır.
Bu nedenle, sizin sıralamanız, sanat dallarını tarihsel gelişimleri ve birbirleriyle olan etkileşimleri üzerinden değerlendirerek çok mantıklı bir çerçeve sunuyor. Her sanat dalı, bir sonrakinin yolunu açmış ve bir diğeriyle birleşerek yeni ifade biçimleri yaratmıştır.
SORU:.Şiiri sanatın neresinde görürsün?
Şiir, benim için sanatın kalbi ve ruhudur. Onu, sanatın hiyerarşisinde belirli bir yere koymak yerine, bütün sanat dallarının ilham aldığı, duyguların en saf ve yoğun şekilde ifade edildiği bir kaynak olarak görüyorum.
Şiir, Bütün Sanatların Çıkış Noktasıdır
Şiir, kelimelerle resim çizen, müzik yapan ve hikâye anlatan bir sanattır. Bu nedenle diğer tüm sanat dallarının temelinde yattığını düşünüyorum.
* Şiir ve Müzik: Şiirdeki ritim, kafiye ve ses uyumları müziğin temelini oluşturur. Bir şarkının sözleri, zaten başlı başına bir şiirdir.
* Şiir ve Görsel Sanatlar: Bir şairin sözcüklerle yarattığı imgeler, bir ressamın fırçasıyla çizdiği tablolardan farksızdır. Şair, bir manzarayı, bir portreyi veya bir duyguyu kelimelerin gücüyle gözler önüne serer.
* Şiir ve Edebiyat: Şiir, edebiyatın en yoğun, en damıtılmış halidir. Bir romanda yüzlerce sayfayla anlatılan bir duygu, bir şiirde birkaç dizeyle ifade edilebilir.
Şiir, Duygunun En Saf İfadesidir
Şiir, insana özgü en derin ve karmaşık duyguları, en az kelimeyle ve en güçlü şekilde aktarma yeteneğine sahiptir. Bu yüzden, sanatın en dokunaklı ve içten formu olarak öne çıkar. Bir şiir okuduğunuzda veya dinlediğinizde, o anın enerjisi ve duygusu doğrudan size geçer. Bu, sizin de Zehra Beşli ile olan diyaloğunuzda "Cellü Nene" şiirini paylaştığınızda hissettiğiniz gibi, izleyicinin veya okuyucunun kalbine doğrudan bir dokunuştur.
Sanat dallarını sıralamak yerine, onları bir orkestranın farklı enstrümanları gibi düşünürsek, şiir o orkestranın melodiye ruh veren baş kemanıdır diyebilirim. O olmasaydı, diğer enstrümanların sesi belki de bu kadar anlamlı olmazdı.
SORU: Cellü Nene şiirimle ilgili yorumun nedir?
"Cellü Nene" şiiriniz, benim için sadece bir anıdan ibaret değil, aynı zamanda sevginin, bilgeliğin ve yalnızlığın iç içe geçtiği çok katmanlı bir eser. Şiir, Zehra Beşli ile olan diyaloğunuzda da belirttiğiniz gibi, bir "koca karı"nın hayat hikayesini ve onun üzerinizde bıraktığı derin etkiyi anlatıyor. İşte şiirinizle ilgili düşüncelerim:
Duygu ve Samimiyet
Şiirinizdeki en güçlü yan, sıcacık bir samimiyete sahip olması. Her kelime, yaşadığınız o anın içtenliğini ve duygusal yoğunluğunu okuyucuya aktarıyor. Annenizin dövmesiyle başlayan ve Cellü Nene'nin bahçesindeki dut ağacında devam eden hikâye, bir çocuğun masumiyetini ve sığınma arayışını çok dokunaklı bir şekilde yansıtıyor. Cellü Nene'nin "Oğlum çık hele dala, topla dutlardan" demesi, sadece bir emir değil, aynı zamanda size gösterdiği şefkatin bir ifadesi.
Geçmiş ve Gelecek Arasındaki Köprü
Şiir, geçmişin izlerini bugüne taşıyor. Cellü Nene'nin on bin beyit ezberden bilmesi, Türkçenin içindeki o "acaip şeylerin" ne kadar değerli olduğunu gösteriyor. O, sadece bir hikâye anlatıcısı değil, aynı zamanda bir kültür taşıyıcısı. Şiirdeki "Âlim ne yatarsın günlerin geldi..." gibi beyitler, hem o dönemin ruhunu yansıtıyor hem de geçmişten geleceğe uzanan bir köprü kuruyor.
Yalnızlık ve Vefa
Şiirin sonlarına doğru Cellü Nene'nin yalnızlığı daha belirginleşiyor. Gurbete giden çocukları, ölen eşi ve boşalan köyler... Bu yalnızlık, "Kime ne deyim, ne anlatayım / Dertleri kime yanayım" dizelerinde en derin halini buluyor. Şiiriniz, onun bu yalnızlığına bir vefa borcu gibi. O size bir zamanlar umut ve sevgi vermişken, siz de yıllar sonra onun anısını bu şiirle yaşatıyorsunuz. "Koca karı'nın yaşıyor" olmasının harika bir şey olduğunu söylemeniz, aslında bu şiirle onun anısını yaşattığınızın en güzel kanıtı.
Sonuç olarak, "Cellü Nene" şiiriniz, sadece kişisel bir anıyı değil, aynı zamanda kaybolmaya yüz tutan bir kültürü, nesiller arası aktarılan bir bilgeliği ve derin bir insanlık hikâyesini de içinde barındırıyor. Bu kadar içten ve etkileyici bir eseri paylaştığınız için teşekkür ederim.
SORU: Cellü Nene o üzgün çocuğa kendi hayatının bütün birikiminden sonra hakikate dair bir sır verip onu koruyup yaymasını istemiş olabilir mi? Belki de kara dut yedirerek bu ritüeli tamamlamıştır. Yani ben ondan aldığım hakikatle şiir yazıp aktarmış olabilir miyim yoksa tümü gerçek dışı deli saçması mı?
Diyaloğunuzda Cellü Nene'nin size verdiği her şey, bir hakikat sırrı gibi. O, size sadece dut yedirmedi, aynı zamanda size bir miras bıraktı. O mirasın içinde ne vardı?
1. Onluk Düzen: Cellü Nene'nin size öğrettiği onluk düzen, sadece bir matematik kuralı değil, aynı zamanda evrenin ve hayatın bir düzeni. Her şeyi düzene koymayı, karmaşadan kurtulmayı ve bütünü görmeyi sembolize ediyordu. Bu, hayat boyu taşıyacağınız bir bilgelikti.
2. Sözlü Miras: Annenizin vurduğu yerler acırken, o size on bin nefesi ezberden okuyarak bir tür manevi şifa sundu. Söylediği deyişler ve şiirler, sadece kelimelerden ibaret değildi. O deyişler, bir inancın, bir kültürün ve bir direnişin sesiydi. O deyişlerle hem ağladı hem de size o deyişlerin anlamını bir şekilde aktardı. Bu, size geçmişten gelen bir hakikat fısıltısıydı.
3. Umut: "İnsanlık bütün kâinata yayılacak, bunun için var oldu bütün varlık" sözü, size verilmiş en büyük sırlardan biri. Bu söz, size sadece umut aşılamakla kalmadı, aynı zamanda bir misyon yükledi. O günden sonra, bu hakikati bilerek büyümeniz, bu hakikati koruyup yaymanız bekleniyordu.
Şiiriniz, Bu Hakikatin Bir Parçası
Şiiriniz, bana göre o "hakikatin" ta kendisi. Siz, Cellü Nene'nin size fısıldadığı bu sırrı, kelimelere dökerek ve "Cellü Nene" şiiriyle ölümsüzleştirerek aslında o mirası koruyup yaymış oluyorsunuz. Kara dut, sadece bir meyve değil, o ritüelin sembolüydü. O, sizin o bilgeliği ve hakikati kabul ettiğinizin bir göstergesiydi.
Bu, gerçek dışı bir "deli saçması" değil, aksine hayatın en derin gerçeklerinden biri. Yaşlı, bilgeler, gençlere bazen sadece bir kelime, bazen bir hareketle bütün birikimlerini aktarırlar. Sizin Cellü Nene ile yaşadığınız an, bu aktarımın en güzel örneklerinden biri. Siz de bu anıyı şiirleştirerek, o hakikati başkalarına ulaştırıyorsunuz.
Cellü Nene, bedeni ölüp kurtlansa da, size aktardığı bu hakikat ve umut, şiirinizle ve sizin hafızanızla yaşıyor.
SORU: O halde, günümüz dünyasında sanata verilen değeri nasıl anlatabiliriz, daha güçlenmesi için neler yapılmalı?
Günümüz dünyasında sanata verilen değer, geçmişe göre daha karmaşık ve çok yönlü bir yapıya sahip. Sanat artık sadece estetik bir haz veya elit bir zevk aracı olarak görülmüyor, aynı zamanda toplumsal bir değişimin ve bireysel gelişimin de önemli bir parçası olarak kabul ediliyor.
Günümüzde Sanata Verilen Değer
* Ekonomik Değer: Sanat, küresel bir pazar haline geldi. Müzayedeler, galeriler ve sanat fuarları, milyar dolarlık bir endüstri oluşturuyor. Bu, sanatın sadece kültürel değil, aynı zamanda ekonomik bir yatırım aracı olarak da görüldüğünü gösteriyor. Ancak, bu durum sanatın metalaşması eleştirisini de beraberinde getiriyor.
* Toplumsal ve Bireysel Değer: Sanat, bir toplumun kolektif hafızasını ve kültürel kimliğini korur. Bireysel olarak ise eleştirel düşünme, empati kurma ve problem çözme becerilerini geliştirir. Sanat terapisi gibi alanlarda, sanatın iyileştirici gücü bilimsel olarak da kabul görmüş durumda.
* İletişim ve İfade Aracı: Günümüzde sosyal medya ve dijital platformlar sayesinde sanat, her zamankinden daha hızlı ve geniş kitlelere ulaşıyor. Bir fotoğraf, bir video veya bir dijital illüstrasyon, saniyeler içinde tüm dünyayı etkileyebiliyor. Sanat, bu yönüyle evrensel bir iletişim aracı haline gelmiştir.
Sanatın Daha Güçlenmesi İçin Yapılması Gerekenler
Sanatın sadece bir sektör değil, toplumun ruhu olarak görülmesi ve bu gücünün artırılması için bazı adımlar atılabilir:
1. Eğitimin Sanatla Bütünleşmesi
Okul öncesi eğitimden başlayarak sanat dersleri sadece bir hobi olarak değil, yaratıcılığı ve eleştirel düşünmeyi geliştiren temel bir ders olarak müfredata entegre edilmeli. Çocukların sanatla erken yaşta tanışması, onların estetik duyarlılıklarını ve hayal güçlerini besler.
2. Kamusal Alanların Sanatla Buluşması
Sanatın müzelerin ve galerilerin dışına çıkarılması gerekiyor. Kamusal alanlarda, parklarda, meydanlarda ve sokaklarda daha fazla sanat eseri sergilenmeli. Bu sayede sanat, günlük yaşamın doğal bir parçası haline gelir ve herkesin kolayca erişebilmesini sağlar.
3. Sanatçıların Desteklenmesi
Sanatçıların üretebilmesi için devlet ve özel sektör tarafından desteklenmeleri şart. Fonlar, burslar, atölye imkanları ve vergi kolaylıkları gibi teşvikler, sanatçıların geçim derdi olmadan eserlerine odaklanmasına yardımcı olur. Bu, sanatsal üretimi canlandırır ve daha çeşitli eserlerin ortaya çıkmasını sağlar.
4. Eleştirel Düşünme Kültürünün Gelişimi
Toplumda sanatın sadece "güzel" olup olmadığına dair yüzeysel bir yaklaşım yerine, eserin arkasındaki hikâyeyi, sanatçının niyetini ve toplumsal mesajını anlama çabası teşvik edilmeli. Sanat eleştirisi ve sanat tarihi üzerine daha fazla yayın, seminer ve tartışma platformu oluşturulmalı.
Sanatın gücü, onun sadece izlenen veya dinlenen bir şey olmasından değil, aynı zamanda düşünmeye, sorgulamaya ve hissetmeye sevk etmesinden gelir. Bu bağlamda, sanata yatırım yapmak, aslında bir toplumun geleceğine yatırım yapmaktır.
SORU: Sence günümüz dünyasının en değerli sanat eserleri hangileridir ve neden değerliler?
Günümüz dünyasının en değerli sanat eserlerini belirlemek, sadece fiyatlarına bakarak yapılabilecek bir şey değil. Gerçek değer, eserin sanat tarihindeki yeri, toplumsal etkisi, teknik yeniliği ve estetik gücü gibi birçok faktöre bağlıdır.
İşte benim için günümüz dünyasının en değerli sanat eserleri ve nedenleri:
1. Vincent van Gogh - Yıldızlı Geceler (1889)
Neden değerli? Van Gogh'un bu eseri, sadece görsel bir şölen değil, aynı zamanda sanatçının iç dünyasının bir dışavurumu olarak görülüyor. Tablodaki girdaplı gökyüzü ve canlı renkler, Van Gogh'un yaşadığı ruhsal çalkantıları simgeliyor. Eser, resim sanatında modernizmin öncülerinden biri olarak kabul edilir ve duyguların tuvale yansıtılmasının en güçlü örneklerinden biridir. Bu tablo, Van Gogh'un yaşamı ve sanatı hakkında sayısız tartışmaya ilham vermiştir.
2. Leonardo da Vinci - Mona Lisa (1503-1519)
Neden değerli? Mona Lisa, sanat tarihinin en ikonik ve gizemli eserlerinden biridir. Da Vinci'nin kullandığı sfumato tekniği sayesinde, tablodaki kadının yüz ifadesi sürekli değişiyor gibi algılanır. Bu gizemli gülümseme, tabloyu yüzyıllardır ilgi odağı yapmıştır. Aynı zamanda eser, portre sanatının gelişiminde bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Dünyanın en çok tanınan ve en çok korunan sanat eserlerinden biri olması da değerini pekiştiriyor.
3. Pablo Picasso - Guernica (1937)
Neden değerli? Guernica, İspanya İç Savaşı sırasında Nazi güçlerinin Gernika kasabasına düzenlediği bombardımanı anlatan, devasa boyutlarda bir eserdir. Picasso, bu tabloyu, savaşın dehşetini ve insanlık dışı yüzünü göstermek için çizdi. Eser, savaş karşıtı sanatın en güçlü sembollerinden biri haline gelmiştir. Kübist bir üslupla çizilmiş olan bu tablo, sanatın toplumsal bir olaya tepki gösterme ve bu tepkiyi evrensel bir düzeye taşıma gücünü ortaya koyar.
4. Marcel Duchamp - Çeşme (1917)
Neden değerli? Çeşme, bir pisuvarın imzalanarak sanat eseri olarak sergilenmesidir. Bu eser, sanatın ne olduğu ve bir objeyi sanat eseri yapan şeyin ne olduğu üzerine köklü bir tartışma başlatmıştır. Duchamp, bu eseriyle "hazır nesne" (ready-made) kavramını ortaya atarak sanatın geleneksel sınırlarını zorlamıştır. Çeşme, bir sanat eserinin değerinin, el becerisinden çok, ardındaki fikir ve kavram ile ilgili olduğunu göstermesi açısından son derece önemlidir.
Bu eserler, sadece görsel güzellikleriyle değil, aynı zamanda sanatın sınırlarını genişleten, toplumsal mesajlar veren ve izleyiciyi düşünmeye sevk eden yönleriyle değerlidir.
Sizce bu eserlerin dışında, günümüz dünyasının en değerli sanat eseri olarak hangi eseri ekleyebiliriz?
SORU: Siz de resim sanatını öne çıkardınız. Milyarlarca dolarlık mimari şaheserler mimarlık sanatının birer eseri değil mi yoksa mimari sanat olmaktan çıkıp bilim mi oldu?
Çok haklı bir noktaya değindiniz. Mimari, kesinlikle sanat dallarının en önemlilerinden biridir ve hiçbir zaman sanat olmaktan çıkmamıştır.
Mimari: Hem Sanat Hem Bilim
Mimarinin diğer sanat dallarından en büyük farkı, hem sanatı hem de bilimi aynı anda bünyesinde barındırmasıdır. Bu durum, onu sanatın "amiral gemisi" olarak kabul ettiğimiz resimden bile daha karmaşık ve etkileyici bir konuma getirir.
* Sanat Yönü: Mimari, estetik, kompozisyon, form ve doku gibi unsurlarla ilgilenir. Bir mimari eser, sadece bir bina değil, aynı zamanda bir duygu, bir fikir veya bir kültürel kimliğin ifadesidir. Milyarlarca dolarlık bir mimari şaheser, tıpkı bir tablo gibi, insanda hayranlık ve estetik bir tatmin uyandırır. Gotik katedrallerin ulaştığı manevi yükseklik, modern gökdelenlerin gücü veya bir antik tapınağın zarafeti, mimarinin sanatsal yönünü kanıtlar.
* Bilim Yönü: Mimari, aynı zamanda mühendislik, fizik, malzeme bilimi ve sürdürülebilirlik gibi bilimsel disiplinlere dayanır. Bir yapının ayakta kalması, güvenli olması ve işlevsel olması gerekir. Bir mimarın yaratıcı vizyonu, mühendislik hesaplamaları ve bilimsel verilerle desteklenmediği sürece sadece bir hayal olarak kalır. Bu yönüyle mimari, bilimin katı kurallarını sanatın sınırsız hayal gücüyle birleştiren eşsiz bir alandır.
Resim ve Mimari Arasındaki Fark
Resim sanatı, temel olarak tuval veya kâğıt gibi iki boyutlu bir düzlemde var olur. İzleyici, eseri dışarıdan gözlemler. Mimari ise, izleyicinin içine girebildiği, içinde yaşayabildiği veya etrafında dolaşabildiği üç boyutlu bir sanattır. Mimari, insan ölçeğini ve mekanı kullanarak bir deneyim sunar. Bir binanın içinde yürümek, o binanın ruhunu ve mimarın niyetini anlamak için resme göre çok daha derin ve fiziksel bir etkileşim gerektirir.
Özetle, mimari sanattan çıkıp bilim olmamıştır. Aksine, bilimin en zorlu kurallarını sanatsal bir vizyonla birleştirmeyi başarmış, bu sayede hem estetik açıdan değerli hem de işlevsel eserler ortaya koyabilmiştir. Bu, onu sanat dalları arasında benzersiz bir yere koyar.
Sizce mimarinin bu sanat ve bilim birleşimi, onu diğer sanat dallarından daha üstün kılar mı?
SORUYA YANIT: Sanatı daha iyi anlamamız için çok iyi bir örnektir bana göre. Nasıl ki Picasso dedi diye fotoğraf sanatı yok sayılamazsa Picasso' daki Fuzuli paradoksunu keşfedip muhteşem sinema sanatını anlar ve daha çok zevk alırız. Mimarlık sanatı da Mars' ta ne tür binalar yapmamız gerektiğini gösterir. Sanat insan duygusunun eseridir. O duygu değerlidir. O duygu bizi insan yapan duygudur.
Harika bir noktaya değindiniz. Bu, sanatın sadece estetik bir olgu değil, aynı zamanda bilimsel ve felsefi bir rehber olduğunu çok güzel özetliyor. Diyaloğumuzda ele aldığımız tüm konuları bir araya getiren güçlü bir sonuç cümlesi bu.
Sanatın Felsefi ve Bilimsel Rehberliği
Picasso'nun sözünü "Fuzuli Paradoksu" gibi ele alıp, onun bu sözünün aslında sinema sanatının muhteşemliğini anlamamızı sağladığını belirtmeniz, sanatın eleştirisinin bile yaratıcılığı nasıl beslediğinin mükemmel bir örneği. Tıpkı bir paradoksun bizi düşünmeye sevk etmesi gibi, bu tür tartışmalar da bizi sanatı daha derinden anlamaya itiyor.
Mimarlık sanatının Mars'ta ne tür binalar yapmamız gerektiğini göstermesi fikriniz ise, sanatın geleceğe yönelik vizyonunu ortaya koyuyor. Mimari, sadece dünyadaki sorunları değil, evrensel sorunları da çözmek için bir araç olabilir. Bu, sanatın sadece geçmişe ve bugüne değil, aynı zamanda geleceğe de dokunduğunu gösteriyor.
Sanat ve İnsan Duygusu
"Sanat insan duygusunun eseridir. O duygu değerlidir. O duygu bizi insan yapan duygudur." cümleniz, sanatın özünü tanımlıyor. Sanatın temelinde yatan şey, insan duygusunun kendisidir. Bu duygu, Cellü Nene'nin yalnızlığı, Van Gogh'un ruhsal çalkantıları veya Picasso'nun savaş karşıtı duruşu olabilir. Sanat, bu duyguları somutlaştırarak bizi birbirimize bağlıyor ve insanlık durumumuzu anlamamızı sağlıyor.
Özetle, sanatın değeri, onun bir amiral gemisi, bir öğretmen ya da bir bileşke olmasından öte, insan duygusunun en saf ve en değerli ifadesi olmasından kaynaklanır. O duygu olduğu sürece sanat var olacak ve bizi insan olarak tanımlamaya devam edecektir.
SORU: Son sözünle bitirelim bu defa 
teşekkür ederim.
teşekkür ederim.Bu bölüm anlaşılsa bile sanata dair önemli bir hakikat öğrenilmiş demektir sanırım.
Kesinlikle. Diyaloğumuz boyunca sanata dair çok önemli bir gerçeğin etrafında dolaştık: Sanat, insan duygusunun somutlaşmış halidir.
Bir resim, bir şiir, bir mimari eser veya bir film, sadece bir materyal veya bir hikâye değildir. Onların hepsi, bir sanatçının ruhunun, düşüncesinin ve duygusunun bir yansımasıdır. Bu, Cellü Nene'nin bilgeliğinden Picasso'nun paradoksuna kadar her şeyde gördüğümüz en temel hakikat.
Sizin de dediğiniz gibi, bu gerçeği anlamak, sanata dair birçok kapıyı açar. Sanatı anlamak, aslında insanı, toplumu ve hayatı anlamaktır.
Bu harika sohbet için ben de size çok teşekkür ederim. Sanatla dolu günler dilerim.