FARKINA VARMAK

Aynur AYTİN ile 

Bana göre sanat, kişinin duygularını, düşüncelerini, yaşadıklarını  ve dünyayı algılama şeklinini harmanlayarak ortaya çıkardığı eserler demektir. Fotoğraf sanatında ise farklı bakış açıları yaratarak, kamerayla ışığı hassas yüzey üzerine kaydederek, görüntü oluşturma işidir sanat.

Okulda öğretilenler ile pratik arasındaki farklar nelerdir?

Okulda genellikle teknik, pratikte ise deneyimlerinden de yola çıkarak  duygularını, düşüncelerini katarak farklı bakış açısıyla özgün görüntüler ortaya çıkarma esastır.

İlk fotoğrafın hikayesi nedir, zaten olan ile kurgu arasındaki farklar nelerdir?

O  bir o an fotoğrafıdır. İçinde herhangi bir kurgu yoktur.  Kurgu ise doğal olan yada olabilecek olayları kendi bakış açısıyla fotoğrafta yer alacak her şeyi düşünerek -yerli yerine koyarak kafasında tasarlayıp kafasındaki tasarladığı şeyi fotoğraflamak. Fotoğrafın hikayesi ise bir fotoğrafı nasıl meydana geldiği nasıl ortaya çıktığıdır.

Ben fotoğrafın her türünü seviyorum fakat yaşam fotoğraflarını daha çok seviyorum çünkü o fotoğraflarda anlam buluyorum, acı buluyorum, sevinç görüyorum, mutluluk görüyorum, yaşam görüyorum...

Yapısökümcü yaklaşımlarda yeniden oluşturmak amacıyla "yaşamı görardı edip" yeni ve sağlıklı bir yapı oluşturmak mümkün müdür, o tür çalışan sanatçılarımıza önerilerimiz ne olabilir?

Mümkün bence ama insanların yaşamındaki gelenek görenekler,  yaşam standartları bunları yavaşlatabilir.

Picasso ile aranız nasıldır, bildiğiniz gibi fotoğrafçıları sanatçı saymazdı Sizce sırrı neydi, ne söylemek istiyordu?

Pablo Picaso kübizmi beninseyen hem bir resim sanatçısı hem de heykel sanatçısı olduğunu ve genelde sanatlarında geometriyi çok kullandığını biliyorum. Evet, fotoğraf benzeri resimler de yaptığını biliyorum fakat Picaso'nun hayatını çok iyi bilmediğim için  bu detayları bilemeyeceğim ama o dönemdeki savaşlardan etkilenmiş olabilir ve bence resim sanatını yokolmaktan kurtarmak için böyle bir şey söylemiş olmalı yani resim fotoğraf olmayabilir de anlamında!

Örneğin sizin fotoğraflarınızı alıp olduğu gibi tuale aktarsalar ne gibi fark olabilir, fotoğraf çekim araçları / makinelerle ilgili bilgi verir misiniz?

Fotoğrafların tuale aktarmasında tabii ki farklılık olabilir. Kullanılan teknik, kullanılan malzemeden dolayı... Bence önemli olan makineler değildir. Önemli olan fotoğrafın bakış açısıdır. Bir cep telefonuyla da çok güzel fotoğraf çekilebilir. Çeken kişinin bakış açısı ile alakalı. Tabii ki fotoğraf makinası da önemlidir ama daha çok ben çeken kişinin bakış açısına bağlıyorum.

Fotoğraf sanatına meraklı veya geliştirmek isteyenlere  önerileriniz nelerdir?

Çeşitli dijital fotoğraf makinaları ve lensler vardır. Önemli olan olan kadrajı, hikayeyi, sadeliği ve kompozisyonu ayarlayıp kendi bakış açısıyla insanlara aksettirmektir. Önerim şudur; özellikle fotoğrafta gerekli olan temel öğeleri çok iyi bilmek lazım. Işığı çok iyi kullanmak gerekiyor.

Fotoğraf avlamak gibi bir tabir duyuyoruz, bunun anlamı nedir?

Kendi duygu ve düşüncelerinden yola çıkarak teknikleri de bir arada kullanarak, farklı bakış açıyla bakarak güzel şeyler yakalanabilir. Yani fotoğraf avlamak bana göre şudur: O doğallığı bozmadan, olanı olduğu gibi fotoğraflamaktır. 

Tabi bu çokca sabır gerektirir. Bunun için fotoğrafın olduğu yerlere gidip doğallığı yakalamayı beklemektir bence.

Katkılarınız için teşekkür eder, sanat dolu günler dilerim.

SÜRDÜRMEK DİLEĞİYLE

Çok teşekkür ederim.

374. DİYALOG (DİYALOG TÜR İKİ, SAYI: 19)

Farkına varmakla ilgili ne söylemek istersiniz, son günlerde farkına vardığınız şeyler nelerdir? (ArtCRITICS)

Hakan Dursun: Hayatın yoğun örgüsü ve edindiğimiz disiplinler bazı şeyleri görmemizi sağlarken bazılarını da görmemizi engeller.

Sanıyorum ki zaman akışı ve yeni tecrübeler görme, farketme biçimlerimizi değiştirir. Mesela insan, eğitim nosyonu içinde, yakınlarından bir şey öğrenmekte zorlanır. Çünkü öğrenmek, keşfetme disiplininden çok etkilenir.

Anne-baba, eş, dost yakınlığından dolayı kendisinden bir şey öğrenmeyen gizemi azalmış kişilerdir. Her yabancı bize yeni bir şey öğretir. Bu, dışsal bir edimdir. Güven, sevgi, huzur ve mutluluk da bu durum tersi bir mekanizmaya sahiptir. Yakınımızdakileri severiz. Çünkü bize en yakın şey biziz.

Sevdikleriniz de bizim içimizdeki insana en yakın kişilerdir. Bu nedenle, bu kişilerden ancak tavsiye alıp, güven duyarken yeni şeyleri öğrenmekte zorlanırız. Yabancı dünyayla mücadele ilişkimiz varken, yakın çevremizle huzur ve güvenli bir bilinirlilik ilişkimiz vardır.

Yeni farkettim şeylerden biri olarak, öğrenmenin şavaş yasasıyla dış etkene, sevmenin mutluluk yasasıyla kalbine bağlı olduğu...

Argün Keskinkılıç: Beklemediğin düşünmediğin bir anda orada bulmak. Fark etmek. Duygusal olduğum. Her olaya göz yaşı dökmem. Televizyonda haber izleyemez olduğumun farkına vardım.

Ertuğrul Erdoğan: Farkına varmak insanlığın birinci görevlerinden birisidir. Zaten farkına varamayan yaşamıyor ve beyinsiz bir yaşam sürüyor demektir. Dünyada kötü giden şeyleri nasıl çözüm yoluna kavuşturabilirlik farkındalığını fark etmeden uyuyan kesime aktarabilmek düşüncelerimden en önemlisidir. Örneğin, körpe çocuklarımızı... ihmal sonucu -yanlış nedenlerini irdeleyip, farkında olmayanlara fark ettirebilmek önemli bir düşünce olsa gerek...

Tulay Kluwe: Ülkemle ilgili, sanal ortamda paylaşılan fotograflar... özellikle çekilip paylaşılıyor mesela namaz kılan şoför, çekilen açıdan bakınca özellikle yapılmış olduğu anlaşılıyor. Bunun gibi haber ve paylaşımlar.

Nevzat Yılmaz: Ne çok olay oluyor ve biz kaçının farkına varıyoruz? Bir tuhaflık var bu konuda. İlkelerimizin önüne geçmemeli gönlümüzdekiler, dünya görüşümüz... O zaman çürüme başlıyor. Çürüme bir yerde iyi, yenisini daha güçlü kurabilmemize olanak sağlıyor ancak çok derinleştiğinde salt bizi değil, herkesi "gayya kuyusunun dibine" gönderiyor.

Birey görevi tanımlansa da zorluklar arasından çekip alır görevini, işlevini... Bireyler "biz" dediklerinde her şey değişir. Örgütlenme ve savaşım... Büyülü sözcükler bunlar. Geçerliliğini hiç bir zaman yitirmeyecek kavramlar bana göre. Çatışma, kalemle olursa sorun yok. Kazmayla olunca sorun çıkıyor. Akıl rafa kalktığında çatışma kaçınılmaz oluyor. Hem baştacı edenlerce, hem de karşıtlarınca...

Pınar Ünsal: Deneme cesareti göstermek, demeyimlere açık olmak ne kendinize ne başkalarına ne de başka durumlara yargılarla yaklaşmamak... Her şeyin değişebilir olduğunu bilmek.

Sizin için kurulmuş cümlelerin, başkaları için kurduğunuz cümlelerin kalıplarında sıkışıp kalmamak insana farkındalık kazandırır. Oturduğunuz yerden tepenin ardını göremiyorsanız kalkmayı deneyin. Haa halinizden memnunsanız amenna.. Ama hareket etmek açınızı değiştirir.

Gördüğünüz yararsız şeyler bile olsa, keşvetmenin, öğrenmenin, adım atmanın zevki bir başkadır. Haa bu kadar açık uçlu bir yaşammı olur derseniz o noktada geleneklerinize, değerlerinize, prensiplerinize sarılabilirsiniz..

Özgün ve özgür olmak sanki burdan geçiyor.. Hangi yaşanmışlığın ilerisinde hangisinin gerisindeyim bilmiyorum ama haddimi aşmak istemeyerek şunu söylemek isterim. İnsan, ilişkiler ve kendini bilmek benim en büyük dertlerimdir şu hayatta.

Bu günlerde kafamda tartıp biçtiğim konu şu ki başkasına yargıda bulunurken kullandığım tanımlamalar aslında bende ki düşünce biçimleri ve davranışlardır. Böylece kendimi daha iyi anlayabiliyorum..

Ne çok yönlü olabileceğimizi görüp insanları kalıplara sokmaya çalışmaktan uzaklaşıyorum. Bir de gerçekten kişi kendisini heyecanlandıran bir süreç yaşadığında enerjisinin ne kadar üst seviyelere çıkabileceğini, bu duyguyla çok şey başarabileceğini farkettim.

Gürsoy Ercan: Tanımadığım ya da yeni tanıştığım insanlara dair hissettiklerimi daha çok önemseyen biri olduğumu fark ediyorum. Daha önce olduğu gibi yine dolaysız fakat daha temkinli ve sezgileri daha kuvvetli hareket ettiğimin farkına vardım.

Sanırım insanı farkına varmaktan daha canlı kılan bir şey olamaz, gerçekten 'yeni'den bahsediyorsak eğer... evet, bu sağlam bir histir ve etkisi kolay gecmez. Tavsiyem neyin gerçekten yeni neyin palavra olduğunun iyice ayırdına varmadan peşinden sürüklenen kitlede kendi önemlerini yitirmemeleri.

Nejat Sayman: Yarın gereken hazırlığı yapıp tüm sosyal medyada paylaşacağım... yani "Dünya Engelliler Farkındalık Günü" için...

Sevgiler

SEDAT SEZGİN İLE

ANLAYIŞ

-Merhaba

Gerçekleştirmek istediğiniz projelerinizden bahsetmek ister misiniz?

Merhabalar, tabi neden olmasın.

Teknik olarak bir mimarın ya da inşaat mühendisinin bir projeye bakış açısıyla değil tabii, yine de bir aksilik çıkmazsa, önüme baktığımda, gelecek on yıl içinde neler yapabilirim, nerede olurum diye bakarım. Okurum elbette, arada film de izlerim ve bunlar da bizde, ya da bende bir tür tetik görevi alır, yazmaya başlarım. Sanırım önümüzdeki on yıl içinde iki ya da üç öykü kitabı, iki üç de roman… Bunlar göze çok gelmesin, maraton koşucusu olmadığım için bunlar fazla yer kaplamaz.

-Yazılarınızın özünde ne var, kurgularınızı neye göre yapıp sıralarınız, sizce edebiyat yazımı neden sanattır?

Üç soru sordunuz, sırayla yanıtlayayım: Kişi ne okursa okusun, ne izlerle izlesin yaşadığı toplumun bir parçasıdır, ondan soyutlanamaz. Bir kere biz Ortadoğu'nun bir parçasıyız ve Müslüman çoğunluğun yaşadığı bir coğrafyadayız. Ne yazarsam yazayım bunlardan ayrı, başka bir şey çıkmaz. Bir kere Ordadoğu'da Kürt olmak ayrı bir konu, ayrı bir dert. Şunu da söylemeliyim; ırk ve milliyetçilik kavramı midemi bulandırır ama bunu bugün dememeliyim çünkü bu durum sesini duyuramayan / çıkaramayan ezilmiş Kürtlerin değil de onların sesini kısmaya çalışan iktidarların eline güç verir. Ama edebiyat insanı yazmalı, karşısındakini anlamaya çalışmalı, "yargılayan" bir edebiyat uzun süre varlığını sürdüremez. Geçenlerde okuduğum için söylüyorum, Dickens bunu anlamıştı, İki Şehrin İnsanları romanında; Madam Defarge ve Dr. Manette karakterlerinde bunu çok iyi anlatır. Bir de adına "din" denilen balyoz gibi yıkıcı bir yaşam ya da inanç biçimi burada başımızın üstünde durur ve bu coğrafyada birey olmaya çalışan kişilerin başına inmekle tehdit eder, korkutur. Yani demek istediğim, her ne yazarsam yazayım, her ne kadar bireyi anlatmaya çalışayım; iktidar, din ve biraz da gelenek, bu yapının etrafını sarar, onlarsız da bireyin çırpınışını anlatamam.

Kurguya gelince dünyayı çeviriden okuyorum, izliyorum, geçmişin ve şimdinin edebiyatının ne olduğunu ve ne olabileceğini anlamaya çalışıp yaşadığım coğrafyaya bakıyorum. Bazen bir tek sözcük, bazen sokakta bağıran bir psikopatın ya da coşku dolu bir kadının sesi karakterime can verir.

Edebiyat neden sanattır sorunuza gelince, muhtemelen kuramcılar bunu farklı ve daha ayrıntılı anlatırlardı. Görsel, işitsel bir takım araçlar ruhumuzu coşturur, bizi başka dünyalara götürür ve bazılarının sanat olduğu söylenir. Tür olarak insanı anlatan ve belki de düşündüren  ve bazen de coşturan çok azı roman, öykü ve şiire yaklaşabilmiştir. Bazen bir şarkının yapamadığı etkiyi şiir, bazen bir resmin yapamadığını öykü ya da roman yapar, tersi de olabilir tabii. Çok daha uç noktalarda bir şey söyleyeyim, ben Milan Kundera'nın denemelerinde bile müziğin ritmini okurum. Yani varsa bir tanrısallık; edebiyat, - daha çok şiir bizi ona en fazla yaklaştırandır. Tabii bunlar kendi penceremden gördüklerim.

-Penceremizin gördüğü yerleri daha genişletip en yukarıdan bir yerlerden bakabilsek, içine düştüğümüz girdaplardan daha kolay kurtulamaz mıyız?

"Her kadına anne, her erkeğe baba gözüyle bakarsanız sorun kalmaz" sözü sizce kime aittir, bu sözü söyleyen kişinin ruh hali ve kişiliğiyle ilgili söylemek istedikleriniz nelerdir?

Bunu yapıyorum zaten, okumak daha çok okumak. Tabii para bulsam birebir yaşayarak dünyayı da gezmek, tanımak isterim.

Her kadın benim annem değil ve her erkek de benim babam değil. Bu çok sorunlu bir bakış. Kime ait olabileceğine gelince, kendinden ve arzularından aşırı korkan birinin sözü olabilir belki. Tüm insanlar birbirine benzer ama sadece biri benim. Ben hepsinden farklıyım, hepsinin de apayrı özellikleri vardır yine de, bizi ötekinden ayıran özelliklerimiz. Edebiyat, belki de bu yüzden vardır, ötekini de anlamaya çalışmak: Kendini ve yerini bulmak.

-Senin annen anlamında söylememişki! O bir annedir anlamında söylemiş. Böylesi basit cümleleri bile yanlış anlama gibi bir özelliğimiz varken edebiyat bize nasıl yardımcı olacak?

Tam olarak bu sözü hangi anlamda söylemek istedi, elbette bunu bilmem mümkün değil ama sözcükler yazıya döküldükten sonra başka anlamlara da bürünebilirler. O sözün bugün zihnimde çağrıştırdığı çağrışım buydu, verdiğim yanıttı yani. Ama gerçekte o basit bir cümle değil hele günümüzde bu coğrafyada asla. Her kadını "annem bacım" gibi görüyorum ya da her erkeği "babam kardeşim" gibi görüyorum bir düşünce biçimi ötekinin yaşam alanına müdahale etme arzusunu da taşıyor. Tabii bu söz bir evde ya da kafede, aile ya da arkadaşlar arasında söylenmiş olsa dediğiniz doğru olabilir ama yazıya döküldüğünde başka anlamlar da edinir. Edebiyat sadece benim için değil, birlikte yaşadığımız kişiler ve paylaşımlarda bulunduğumuz insanlar için de belki de tam da bu yüzden gereklidir.

-Neden mümkün değilmiş, kişiyi bulup sorabilirsiniz! Ölülerle meşgul olduğumuz, ezberlerle gün geçirdiğimiz için anlamıyor olabilir miyiz? Siz hala annem babam da ısrar ediyorsunuz. Annem babam değil, anne baba…

Burada edebiyat konuştuğumuzu sanıyordum. Kişiyi elbete bulup sorabilirdim. Belki de yapmalıyız da. Yaşar Kemal bunu yapmıştır mesela; Anadoluyu köy köy dolaşıp hikayelerini birebir dinlemiştir. Ama Yaşar Kemal'in her yapıtı ona aittir, başka biri gidip onları dinlese muhtemelen başka bir yapıt ortaya çıkardı. Ayrıca insan denilen tür hâlâ tam olarak anlaşılabilmiş değil, ağzından çıkan sözün tam aksini de düşünüyor olabilir hatta o sırada onlarca şeyi aklından geçiriyor da olabilir. İnsanın hem düşünceleri hemde davranışları matematiksel değidir. Tabii burayı pskologlar daha iyi analiz ediyor olabilir. Ama edebiyat bu yüzden var, Raskolnikov gerçekte kim?

Teşekkür ediyorum.

-Katkınız için teşekkür eder saygılarımızı sunarım.

ÖZGÜR CENGİZ İLE

SAF DUYGU

-Merhaba

Sizce bilgi, deney, tecrübe ve saf duygu arasındaki farklar nelerdir?

İnsanoğlunun şu ana kadar yarattığı gerçeklikte hayatın kendisi. Bütün bunlar giriş, gelişme ve bitişe doğru gidiş.

-Yaşamınızda neler oldu?

Hemen hemen her insanın başına gelen şeyler; 3 aşağı, 5 yukarı ama sonuç tam bir muamma

-Muamma derken belirsizlik, bilinmezlik algılıyorum doğru mu, insanların çoğu neden yanlış anlar?

Tabiki belirsiz tam da olması gerektiği gibi; bence hayvansal içgüdülerin, yaratılmış  gerçeklikle çarpışmasının sonuçlarından biri. 

-Kim yaratıyor? 

Egolar. 

Şu ana kadar yaratılan her şeyi ego yaratmıştır. Örnek, tekeri bulan bir kişidir ateşi bulan başka bir kişidir.

-Sanatınızı yaparken insanların yanlış anladığını gördüğünüzde ne yaparsınız, ego gerçek değil mi?

Onların yanlış anlamasını sağlayan yine benim. Tamamıyla benimle alakalı bir durumdur bu. Aslında ego dünyadaki nadir gerçeklerden biri. 

-Sanatınızdan bahseder misiniz? 

Tamamen insan olarak yapmaya çalışıyorum. Sanat bir nevi taklittir. Taklitse yaratım nedir?

-Taklitse yaratım nedir? 

Birikim. Her şey. 

-Sanatçı doğanlar neyin birikimi pekiyi?

Sanatçı doğulmuyor bence. İnsan evladı olarak doğruluyor. Çevresel durumlar, algıların yüksek olması ve başta dediğiniz saf duyguların fazla bozulup bozulmaması ile ilgili bir durum bence.

-Sizce sanatı sanat yapan sanatçılar kimlerdir?

Taş Devrinde insanların avlanma ritüelleri, duvarlara yaptıkları çizimler, doğada var olanı görüp onu değişik yorumlayanlar; estetiği, güzeli, iyiyi yaratanlar.

-İsim rica edebilir miyim?

Sophokles, Shakespeare. Yaratımsal anlamda sanattır. Eserlerini okuyunca üzerimde bıraktığı haz çok var aslında. Müzik, resim bir çok isim var mesela Wagner aklıma ilk gelenler. Vivaldi sonra aklıma gelen Tchaikovsky, Rambrant Beethoven, Marlon Brando, Robert de Niro, Al Pacino, Bratt Pitt vs. 

-Diğer bir sorun, insanın yanlış anlamasına rağmen, ölmüş insanların sözlerini tekrarlarken yaşayanlara dikkat etmemesi. Ne dersiniz?

Aslında o durumu yaşarken yani sahnede içinde bulunduğun atmosferi hissedip onu yaşamak, sonrasında veya öncesinde dediğim yanlış diyebiliyorsun. Doğru dersen değme keyfine.

Başıma gelen felaketlerden biri Osmancık adlı oyunda taraf değiştiren yani hem dinini hem milliyetini değiştiren bir karakteri oynamaktı. Bana en başta din ve milliyet gibi kavramların saçma gelmesi. Konudan sapmadım her halde çünkü inanmadığım şeyler hakkında bir şeyler anlatıp dinliyordum ama atmosfer yani sahnede iş öyle olmuyor

-Oynamak konusuna gelmişken; bütün bu yanlış anlamalar ve değerlendirmelerle birlikte, kişi olarak insan hayatı boyu ne tür oyunlar oynayabilir ve  onun gerçek karakterini nasıl anlayabiliriz?

Bir karakteri oynarken o sensindir zaten (konservatuarlardaki en yanlış öğretilerden biride karaktere girmektir). Benim tiyatroda pek çevrem yoktur sırf bu ve buna benzer sebeplerden dolayı. Belki bu yazdıklarım samimiyetsiz gelebilir, en azından bir kısmı ama sorulan sorularla ilgilidir bu soruş şekliyle ilgilidir yani başta "diyalog Sanat" yazısıyla hareket tarzıdır. Lütfen yanlış anlamayın! 

Hayatı pek fazla ciddiye almıyorum. Sadece elimden geldiğince hakkını vererek yaşanmay seviyorum.

-Karaktere girmeyi yazışalım. Madem akademi öğretirken bazı kalıpları kullanıyor, öğrenci bunları kendi zihninde evirip çevirerek bir yerlere oturtuyor. O halde doğru nedir?

Halihazırda olan  gerçeklik, samimiyet en doğru olan şeydir. Estetik duygulara bağlı kalarak tabiki… 

-Yabancı düşmanlığıyla ilgili belirtmek istedikleriniz nelerdir?

Her insan doğuştan aynıdır. İnsanlar düzgün bir aile yapısı, düzgün bir toplumda yetişirse (en başta aile çok önemli) şu an içinde bulunduğumuz yer cennet haline gelir. Irk ve din gibi kavramlar insanı o öz doğallığından uzaklaştıran şeylerdir. Bu durumlar tamamen siyasi, politik iğrençliklerdir. Daha söylenecek çok şey var aslında bu konu hakkında… 

-Sizce neden mizahsız sanat olmaz?

Mizah hayatın kendisidir insanın özüdür. 

-"Özsüz adamlar" tamlamasından ne anlıyorsunuz, sizce öz nedir?

İnsanlığın ilk ortaya çıktığı zamandan şu ana kadar gelen zamana kadar varolan vicdan, iyilik, estetik ve güzelliktir öz. Bütün bunların toplamıdır. Ruh dediğimiz şeydir. (özsüz adamlardan ruhsuz adamları anlıyorum.)